Việc xử trí đúng ngay sau bỏng làm giảm diện tích, độ sâu bỏng, làm diễn tiến bệnh nhẹ hơn, giảm tỷ lệ tử vong, hạn chế di chứng. Do đó, ngoài việc nâng cao ý thức phòng tránh xảy ra bỏng, mỗi người dân cần trang bị những kiến thức xử trí ban đầu cho bệnh nhân bỏng để giúp nâng cao hiệu quả điều trị, hạn chế những hậu quả khi xử lý sai cách.
Tự chữa bỏng, nhiễm trùng nặng
Em bé 6 tuổi ở Bắc Giang, nghịch bật lửa bỏng vùng mặt, người nhà dùng nhựa lá nha đam, thuốc mỡ bôi vào mặt cho bé. Sáng hôm sau, vùng mặt bé bị bỏng nặng hơn, sưng nề, trợt da, đau rát kèm theo sốt, gia đình đưa đến Bệnh viện Sản Nhi Bắc Giang cấp cứu. Các bác sĩ xác định vết bỏng độ 2 vùng mặt bé có dấu hiệu nhiễm trùng, may mắn vùng giác mạc không bị tổn thương. Ngày 23/11, sau 5 ngày điều trị, bé xuất viện.
Đây chỉ là một trong nhiều trường hợp khi bị bỏng người nhà tự điều trị và xử trí không đúng dẫn đến nhiễm trùng nặng.
Khi bị bỏng, nhanh chóng ngâm rửa vùng bị bỏng vào nước sạch, tuyệt đối không bôi nước mắm, củ chuối, kem đánh răng...
Sơ cấp cứu bỏng nhiệt đúng cách
Bước 1: Loại trừ tiếp xúc với tác nhân gây bỏng càng sớm càng tốt: Nhanh chóng đưa nạn nhân ra khỏi nơi hỏa hoạn, dập tắt lửa trên người nạn nhân, cởi bỏ quần áo bị cháy hoặc thấm đẫm nước sôi,... Đồng thời tiến hành cấp cứu toàn thân khi có ngừng tuần hoàn, đa chấn thương kèm theo, suy hô hấp do bỏng đường thở.
Bước 2: Nhanh chóng ngâm rửa vùng cơ thể bị bỏng vào nước sạch: Thời điểm ngâm rửa bằng nước mát càng sớm càng tốt, tốt nhất trong 30 phút từ sau khi bị bỏng. Sau khoảng thời gian trên, việc ngâm rửa ít có tác dụng.
Nước để ngâm rửa yêu cầu là nước sạch, nhiệt độ tiêu chuẩn là từ 16-200C. Tuy nhiên, vì là cấp cứu nên cần tận dụng nguồn nước sẵn có ngay tại nơi bị nạn. Lựa chọn nguồn nước sạch nếu có như nước đun sôi để nguội, nước máy, nước mưa, nước giếng khoan,...
Không dùng nước đá gây nhiễm lạnh cho nạn nhân. Không dùng nước ấm, có nhiệt độ cao hơn vì ít có tác dụng hạ nhiệt và giảm đau. Một dấu hiệu cho thấy nhiệt độ nguồn nước phù hợp là nạn nhân thấy giảm đau ngay khi ngâm hoặc trẻ em giảm cường độ khóc hoặc không khóc nữa.
Có thể ngâm rửa phần bị bỏng dưới vòi nước chảy hoặc ngâm trong chậu nước mát hoặc đắp thay đổi bằng khăn ướt dội rửa liên tục nước sạch lên vùng bỏng.
Kết hợp nhanh chóng cởi bỏ quần áo chật, nhẫn, đồng hồ trước khi phần cơ thể bị bỏng sưng nề. Vừa ngâm rửa vừa cắt bỏ quần áo bị cháy, rửa sạch dị vật hoặc tác nhân gây bỏng còn bám dính trên bề mặt.
Thời gian ngâm rửa từ 15 - 30 - 45 phút (thường tới khi hết đau rát). Không làm trợt vỡ vòm nốt phỏng.
Giữ ấm phần cơ thể không bị bỏng. Đối với trẻ em, người già, khi thời tiết lạnh nên giảm bớt thời gian ngâm rửa đề phòng nhiễm lạnh.
Bước 3: Che phủ tạm thời vết bỏng: Che phủ vùng bỏng bằng vật liệu sạch: gạc y tế, khăn mặt, khăn tay, vải màn,... sạch để quấn phủ lên, sau đó băng ép nhẹ bằng băng sạch. Với vùng mặt và sinh dục chỉ cần phủ một lớp gạc. Tránh băng quá chặt gây chèn ép vùng bỏng.
Bước 4: Bù nước, điện giải sau bỏng: Cho uống nước oresol nếu nạn nhân không nôn, không trướng bụng, vẫn tỉnh táo. Có thể cho uống nước chè đường ấm, nước cháo loãng, nước hoa quả, cho trẻ bú bình thường.
Bước 5: Nhanh chóng vận chuyển nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất để được chăm sóc chuyên môn. Chú ý nếu bệnh nhân bỏng nặng, cần vận chuyển bằng cáng, bằng ôtô. Nếu bỏng kết hợp với chấn thương, gãy xương, cần cố định tạm thời vùng chấn thương và xương bị gãy trước khi vận chuyển. Nếu bỏng kèm theo chấn thương cột sống: vận chuyển bệnh nhân trên ván cứng, cố định đầu.
Những việc không nên làm khi sơ cứu bỏng
Không sử dụng nước đá lạnh, nhiệt độ thấp khiến thân nhiệt bị giảm dẫn đến tình trạng mạch máu bị co lại khiến vết bỏng nghiêm trọng hơn. Đây là lỗi sai phổ biến mà mọi người cần lưu ý để không mắc phải.
Tuyệt đối không bôi những cách chữa bỏng truyền miệng như dùng nước mắm, củ chuối,... bôi vào chỗ bỏng. Đây là những điều phản khoa học và không nên thực hiện theo, chúng chỉ khiến vết bỏng nghiêm trọng hơn. Bôi kem đánh răng lên chỗ bị bỏng là một quan niệm sai lầm, trong kem đánh răng có chứa một lượng ít bazơ, khi thoa lên vùng bỏng chỉ khiến bệnh nhân đau đớn hơn. Không làm vỡ các nốt phỏng để tránh tình trạng nhiễm trùng.
