Các tanin là kháng sinh tự nhiên có tác dụng: kháng nấm, kháng khuẩn (tụ cầu, liên cầu, trực khuẩn bạch hầu, trực khuẩn mủ xanh, Salmonella typhi, pseudomonas aeruginosa), kháng virus (cúm A, cúm B, rhinovirus, adenovirus, Coronavirus, Herpes simple virus...) là tác nhân gây các bệnh đường hô hấp, nguy hiểm nhất là viêm phổi và suy giảm hệ thống miễn dịch. Kha tử còn có tác dụng nâng cao sức để kháng.
Kha tử vị chua chát. Tính bình. Vào các kinh: phế, đại tràng, có công dụng liễm phế, giáng hỏa, lợi hầu họng, sáp trường, chỉ tả.
Kha tử nhục: Rửa sạch quả kha tử, ngâm nước nóng 80oC trong 10 phút, vớt ra để khô nước, đập cho dập quả rồi tách thịt ra, bỏ hạt. Cắt thành miếng nhỏ đều nhau rồi phơi hoặc sấy khô (nên cắt 2 đoạn đầu quả trước vì đây là nơi thịt quả dày nhất, sau mới bóc nốt phần còn lại). Bảo quản trong lọ khô sạch, để dùng khi cần (không bị mốc bao giờ).
Cách dùng: Ngậm trực tiếp miếng kha tử nhục (tiện nhất là trước khi ngủ) trong miệng rồi nuốt nước (khi thấy nhạt thì nuốt bã, thay miếng khác) để chữa ho có đờm và ho khan, ho dai dẳng, viêm phế quản mạn tính, viêm họng đỏ, viêm thanh quản (người đã dùng kháng sinh hoặc các thuốc khác chữa các bệnh này vẫn không khỏi thì phải ngậm kha tử nhục 24h chỉ trừ lúc ăn uống và giao tiếp). Chữa khản tiếng, mất tiếng. Phòng chống cúm và các bệnh đường hô hấp do virus, vi khuẩn gây nên. Ngày dùng từ 3-6g kha tử nhục (dùng liều cao ngay 1 lúc có tác dụng tẩy cho người táo bón). Chữa viêm đại tràng: hàng ngày ngậm và nuốt nước thường xuyên kha tử nhục hoặc sắc nước 5g kha tử nhục làm nước uống cả ngày. Chữa ho cho trẻ sơ sinh: mẹ nhai và nuốt kha tử nhục hàng ngày để tăng sức đề kháng trong sữa cho con bú.
Quả kha tử ảnh minh họa nguồn internet.
Phối hợp với các vị thuốc khác trong bài thuốc có kha tử
Kha tử mật ong: Cho kha tử nhục vào lọ rộng miệng rồi rót mật ong vào vừa ngập. Đóng nút lọ, ngâm trong 30 ngày là dùng được. Khi dùng cũng ngậm như trên.
Kha tử dùng cho trẻ em: kha tử nhục 10g sắc 3 lần với nước cô lại còn 150ml cho thêm 50ml mật ong (10ml thuốc có 0,5g kha tử). Trẻ 12 tháng uống mỗi lần 5ml thuốcx3 lần/ngày. Trẻ 24 tháng uống mỗi lần 7ml thuốcx3 lần ngày. Trẻ 36 tháng uống mỗi lần 10ml thuốcx3 lần ngày. Trị các bệnh ho, viêm họng.
Bài thuốc có kha tử: Chữa ho lâu ngày: Kha tử nhục 6g, đảng sâm 10g, mạch môn đã bỏ lõi 10g. Sắc 3 nước, cô lại còn 300ml, thêm 30ml mật ong rồi chia làm 3 lần uống trong ngày (sáng, tối,và trước khi ngủ đêm). Dùng liên tục đến khi khỏi.
Chữa ngộ độc thức ăn: Kha tử nướng chín 5 quả, hoàng liên 6g, mộc hương 6g. Làm bột mịn chia làm 3 lần uống trong ngày. Chiêu với nước sôi ấm.
Chữa khàn tiếng mất tiếng (giáo viên hoặc ca sĩ, người dẫn chương trình,...) dùng một trong các bài thuốc sau:
Khàn tiếng, mất tiếng do phế hư: Kha tử nhục 5g, mạch môn bỏ lõi, thiên môn bỏ lõi, ô mai bỏ hạt, a giao: mỗi thứ 10g, sinh địa, đương quy, nhân sâm, bạch linh, mỗi thứ 12g. Sắc 3 nước cô lại còn 300ml rồi thêm 30ml mật ong, chia làm 6 lần uống/ngày. Khi uống ngậm thuốc nuốt dần từng ít một.
Khàn tiếng, mất tiếng do phong nhiệt: Kha tử nhục 5g, mạch môn bỏ lõi, liên kiều, cát cánh, ngưu bàng tử: mỗi thứ 10g. Vỏ núc nác khô 12g, thuyền thoái, xuyên khung, bạc hà diệp, cam thảo bắc; mỗi thứ 6g. Sắc 3 nước cô lại còn 300l rồi thêm 30ml mật ong chia làm 6 lần uống/ngày.
Phòng và chữa khàn tiếng mất tiếng: Kha tử nhục 10g làm bột mịn. Ô mai bỏ hạt 40g mật ong 40ml. Đánh nhuyễn ô mai rồi trộn với bột kha tử cho thật đều cuối cùng cho mật ong vào trộn đều làm thành khối dẻo, chia thành 50 viên. Mỗi lần ngậm 1-2 viên.
Kiêng kỵ: Ho do phế thực nhiệt. Tiêu chảy do cảm lạnh: không dùng.
